“Kijk, hier staat de ideeënbus. Hier hangt de activiteitenkalender die we met de kinderen invullen en dit zijn de agenda en notulen van de laatste vergadering.” Sharon van ‘t Kruys, pedagogisch medewerker bij KOW, begint vol enthousiasme te vertellen als we haar vragen naar kinderparticipatie en de kinderraad van BSO Boomhut. Twaalf jaar geleden was zij betrokken bij de oprichting van één van de allereerste kinderraden binnen KOW, bij BSO Zandbank. En nog steeds is ze één van de kartrekkers op het gebied van kinderparticipatie binnen de kinderopvang. Sharon: “Kinderen geven heel goed zelf aan wat ze willen, als ze er de ruimte voor krijgen.”
Mini-samenleving
“Wij nemen onze kinderen heel serieus”, legt Sharon uit. “We willen meer bieden dan veilige en leuke opvang. We zien de BSO als een soort mini-samenleving. Een plek waar kinderen ervaren dat hun stem wordt gehoord. Waar ze leren om samen te werken en rekening te houden met andere kinderen. In de kinderraad oefenen ze hoe het is om je mening te geven, oplossingen te vinden en verantwoordelijk te zijn. Allemaal vaardigheden die je vooral leert door ze te doen en waar je in de toekomst veel aan hebt.”
Stem op mij!
De oprichting van een kinderraad begint met het installeren van de raadsleden. “En vergis je niet, dat pakken de kinderen heel serieus aan. Ze kunnen zich verkiesbaar stellen en voeren campagne. De Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn er niks bij”, vertelt Sharon lachend. “Ik heb gezien dat ze cupcakes uitdelen, verkiezingsbeloftes opstellen en posters door de hele school hangen.” Als de campagne erop zit, brengen alle BSO-kinderen anoniem hun stem uit. “Maar we kijken ook bij welke kinderen de pedagogische uitdaging goed zou passen. Bijvoorbeeld kinderen die moeite hebben met werken in groepsverband of kinderen die zo op veilige wijze kunnen oefenen met zichzelf laten horen.”
Frietjes eten
Kinderen in een kinderraad hebben een ‘ambtstermijn’ van een jaar. “De eerste officiële vergadering is een zakendiner na BSO-tijd (lees: we eten frietjes!). De kinderen krijgen een map, een pen en een button. Ook kiezen we een voorzitter en een notulist. Die rollen wisselen iedere vergadering. We bespreken wat de kinderen het komende jaar willen bereiken. Keer op keer sta ik versteld van de gave ideeën die ze bedenken! Van een zwerfboekenkast tot het maken van een insectenhotel. En van een picknick op een grasveld in de buurt tot een sponsorloop voor het goede doel. Tot slot bespreken we de ingestuurde stukken uit de ideeënbus en maken we een lijst met actiepunten.”
Cupcakes van purschuim
Sharon: “Op onze BSO doen we bijna alleen maar activiteiten die de kinderen zelf hebben bedacht en leuk vinden. Beter kan het niet toch? Laatst hadden we het thema ‘Techniek’ met leuke activiteiten zoals het maken van glitterslijm en gekleurde regen met ecoline. Stuk voor stuk bedacht door de kinderen zelf. Laatst vroegen we of ze een leuk idee hadden voor onze BSO-verjaardagskalender. Ze stelden voor om iedereen een eigen cupcake te laten versieren, met ieders naam en geboortedatum als kaarsje erop. Als pedagogisch medewerker bedenk je dan vervolgens hoe we die cupcakes ‘houdbaar’ en uitdagend kunnen maken. Een etagère vol met vrolijk versierde cupcakes van purschuim is het resultaat. Ook de thema’s van de Vakantie BSO worden met behulp van de KOW-kinderraden bedacht. Het thema ‘De wereld rond in zes weken’ van afgelopen zomervakantie, kwam onder meer van onze BSO!”
Zin in!
Sommige BSO’s van KOW zijn verder met kinderparticipatie dan andere. Sharon: “En dat is helemaal niet erg. Want wat we zien, is dat er steeds meer belangstelling voor is en kinderen elkaar ook enthousiast maken. Onze kinderraad is bijvoorbeeld bij BSO Boemerang op locatie geweest om uitleg te geven en vragen te beantwoorden. Je zag dat de andere kinderen er ook helemaal zin in kregen om hun eigen kinderraad te starten. Dat maakt me heel trots op wat we tot nu toe hebben bereikt.”
Ze leren dat er veel mogelijk is, als je het maar onderzoekt en vraagt.
Knutselspullen
Nu we weten wat een kinderraad is, zijn we natuurlijk ook benieuwd wat de kinderen er zelf van vinden. “Weet je wat?”, zegt Sharon terwijl ze opstaat. “Die vraag kunnen de kinderen natuurlijk heel goed zelf beantwoorden.” Ze loopt het lokaal uit, naar de centrale hal van de school, en komt terug met drie meiden. Twee ervan, Marit en Nethanya, zaten vorig jaar in de kinderraad. Nethanya: “Notuleren vond ik heel leuk. Het lukte alleen niet om alles op te schrijven, want soms ging het wel heel snel. Dus toen heb ik dat in steekwoorden gedaan”, vertelt ze trots. Marit: “Ik vind knutselen heel erg leuk. Toen ik in de kinderraad zat, wilde ik dat er nóg meer leuke knutselspullen kwamen. En dat is gelukt!”
Er is veel mogelijk
Duha is één van de huidige raadsleden. Eén van haar doelen was om te kijken naar het speelgoedaanbod binnen de BSO. Kunnen er dingen weg die we niet meer zo leuk vinden? En wat missen we nog? Ze legt haarfijn uit hoe ze dat samen hebben aangepakt: “We vroegen alle BSO-kinderen naar hun mening. Daarvoor zijn we ook bij de andere BSO-groep langs geweest. Veel kinderen wilden meer LEGO en Playmobil.” Sharon vult aan: “En toen was natuurlijk de vraag ‘hoe gaan we dat voor elkaar krijgen?’. Ze hebben contact gezocht met onze vestigingsmanager, een gesprek gehad over het budget van de BSO en het voor elkaar gekregen dat ze daar wat van kregen. Ook hebben ze een oproepje in de nieuwsbrief gezet, waardoor sommige ouders ook speelgoed hebben gedoneerd. Zo leren ze dat er veel mogelijk is, als je het maar onderzoekt en vraagt.”
Bij de volgende vergadering bedenken ze weer nieuwe actiepunten. Maar wanneer is die eigenlijk? Duha kijkt even naar de juf, maar dan schiet het haar te binnen: “De twaalfde maand. Dat is, uhm, december. Ja, 8 december, ik weet het weer!” Sharon kijkt trots naar ‘haar’ meiden. Ze had het zelf niet beter kunnen verwoorden.
Sharon van ‘t Kruys werkt als pedagogisch medewerker bij KOW. Op de BSO zit ze helemaal op haar plek. Vooral de oudere kinderen die een mening hebben en leuke vragen stellen, zijn echt haar ‘ding’.
Kinderparticipatie is niet alleen in deze tijd actueel. De Poolse pedagoog en kinderarts Janusz Korczak legde hier al in het begin van de 20e eeuw de basis voor met zijn visie dat kinderen geen onaffe volwassenen zijn, maar volwaardige mensen die initiatief kunnen nemen en verantwoordelijkheid kunnen dragen.